باغ پهلوانپور مهریز

یزدفردا :امیرترقی نژاد:شهرستان مهریز به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و باستانی و از جمله شهرهای بسیار قدیمی استان یزد به شمار می رود. وجود آثار ارزشمند تاریخی در نقاط مختلف این شهر ،دلیل محکمی بر این مدعاست.

برای همین وقتی به باغ پهلوان پور یکی از ابنیه تاریخی شهرستان مهريز که متعلق به دوره ‌های اواخر زندیه و اوایل قاجاریه در محله مزویرآباد این شهرستان می رویم به خوبی متوجه می شویم این باغ از لحاظ معماري نمايانگر تغييرات سبك باغسازي كهن ايراني به سمت و سوي باغسازي رايج امروزي است.

بدون تردید ، باغ پهلوانپور از جمله مظاهر ذوق و هنر ایرانی به شمار می رود که نمونه ای بارز از استعداد و کوشش مردم مهریز را نمایان می سازد.

این باغ به دليل روان بودن آب از داخل آن از گذشته داراي جاذبه خاصي بوده و شاید به همین دلیل به ثبت جهانی رسید. اين آب از قنات مشهور به "حسن آباد" سرچشمه مي گيرد و به جز باغ پهلوان پور به طور مستقيم از هيچ يك از باغهاي منطقه عبور نمي كند.

آب قنات حسن آباد درختان چناري را كه درامسال حاشيه آن روييده اند، سيراب مي كند. علاوه بر قنات ذكر شده اين باغ از طريق دو رشته آب ديگر به نام قنات شاه حسيني و قنات مزوير آباد، آبياري مي شود.

باغ داراي 16 حقابه است كه هر 12 روز يكبار به آن متعلق مي گيرد زمان هر حقابه هم بين 10 الي 11 دقيقه است كه به آن سبو نيز گفته مي شود.

دو طرف جوي اصلي باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نيز شامل انار، بادام و خرمالو است و كاشت اين درختان با توجه به گرماي زياد استان يزد نمايانگر آب و هواي متفاوت نسبتاً خنك اين منطقه است.

اين باغ شامل يك مجموعه ورودي، ساختمان كوشك يا شربتخانه، بناي زمستانخانه، بناي سرايداري، حمام و آشپزخانه است. سبك معماري آن تركيبي از معماري كوشكي و حياط مركزي است كه كوشك اصلي در مركز آكس اصلي باغ قرار دارد، مسير عبوري آب در باغ نيز از اين محور است. علاوه بر اين محور اصلي آب در دو محور ديگر نيز جريان دارد كه باغ آرايي حول اين دو محور به وجهي زيبا صورت گرفته است، به اين معنا كه درختان نظام ساز باغ در حاشيه اين دو خيابان كاشته شده اند.

مجموعه ورودي باغ شامل برج - اصطبل و كاهدان است. تزيينات برج همانند تزيينات دوره زنديه است اگر چه تاريخ احداث تمامي اين سه بناي ذكر شده مربوط به دوره قاجار است. زيباترين بناي باغ كوشك يا شربتخانه است كه در آكس اصلي ترين مسير باغ واقع گرديده است. ساخت كوشك به دوره قاجار مربوط مي شود و در سه سطح (دو و نيم طبقه) طراحي شده است. بخش داخلي كوشك شامل تالار- حوضخانه و گوشوارها است كه آب قنات حسن آباد پس از آنكه وسط كوشك عبور مي نمايد، و در باغ جاري مي شود. بناي معروف ديگر كه در مجموعه وجود دارد، بناي زمستانخانه است كه ساخت آن به دوره پهلوي اول مربوط مي شود از آن جهت به زمستانخانه مشهور است كه جهت آن با توجه به اقليم منطقه، بنا را براي استفاده در زمستان مناسب مي ساخته است. اين بنا در يك طبقه ساخته شده و اتاقهاي نشيمن، پستو ، طنبي و مطبخ را شامل مي شود.

در كنار كوشك آشپزخانه ، حمام و انباري قرار داشته است كه اخيراً بوسيله حفاري از زير خاك بيرون آورده شدند. بناي مشهور به سرايداري نيز كه محل سكونت و كارگاه خدمه باغ بوده است در جبهه شمالي باغ قرار دارد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا